فتق ناف در سگ ها چیست؟

فتق ناف در سگ (Umbilical hernia) در واقع حفره‌ای در دیوارۀ ماهیچه‌ای است که سبب می‌شود محتویات شکم از آن حفره بیرون بزند. در این وضعیت پردۀ صفاق، چربی‌های شکمی یا اندام‌های شکم از حفره‌ای که اطراف ناف است بیرون می‌زند. علت وجود این حفره بسته نشدن حلقۀ بند ناف، بعد از تولد، است. فنق ناف، در بیشتر موارد، ارثی است و در بعضی نژادها بیشتر دیده می‌شود، مثل نژادهای تریر آیردال (Aierdale Terrier)، پکینیز (Pekingese) و باسنجی (Basenji).

نشانه‌های فتق ناف در سگ ها

بارزترین نشانۀ فتق ناف خود بیرون زدگی ناحیۀ زیر ناف است که شبیه به ورم است. هنگام انجام بعضی کارها این بیرون‌زدگی بیشتر می‌شود، مثل پارس کردن، ایستادن و زور زدن. بقیۀ نشانه‌ها عبارتند از: درد زیاد، گرم بودن ناحیۀ متورم، استفراغ، بی‌اشتهایی، ناهنجاری رفتار یا افسردگی.

انواع فتق ناف در سگ ها

فتق ریدیوسیبل (Reducible):

در فتق‌هایی که ورم کمتری دارند، ممکن است پزشک بتواند، با فشار دست، بیرون‌زدگی را سر جایش برگرداند. در این نوع از فتق ناف، بیرون‌زدگی فقط شامل پردۀ صفاق یا چربی شکمی است و تنها نشانۀ آن خود بیرون‌زدگی است.

فتق ایردیوسیبل (Irreducible):

عموما بزرگ‌تر از فتق‌های ردیوسیبل هستند. در این نوع فتق بخشی از اندام‌های شکمی هم، از حفره، بیرون می‌زند. در این شرایط ممکن است کاردکرد این اندام‌ها مختل شود. در موارد حاد، به سبب فشار زیاد، به قسمتی از اندام که از حفره بیرون است خون نمی‌رسد و بافت آن قسمت از بین می‌رود. در سگی که به این نوع فتق مبتلا باشد، علاوه بر ورم، نشانه‌های دیگر بیماری هم، که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، دیده می‌شود.

علل بروز فتق ناف در سگ ها

همۀ سگ‌ها، پیش از تولد، حفره‌ای در جای نافشان هست، به اسم حلقۀ بند ناف، که به بند ناف متصل است و رگ‌های خونی از آن طریق جنین را تغذیه می‌کنند. در توله‌های سالم، این سوراخ بعد از تولد خودبه‌خود بسته می‌شود. دلیل قطعی بسته نشدن این حلقه در بعضی توله‌ها معلوم نیست. رواج این بیماری در بعضی نژادها و سگ‌های خویشاوند نشان می‌دهد که این بیماری ارثی است و با گذر نسل‌ها اصلاح می‌شود.

تشخیص فتق ناف در سگ ها

معمولا دامپزشک با لمس ورم می‌تواند فتق ناف را تشخیص دهد. در فتق اینردیوسیبل، برای تشخیص اینکه آیا اندام‌های داخلی درگیرند و شدت آن چه‌قدر است عکس اشعۀ ایکس (x-rays)، یا اولتراساوند (ultrasounds) لازم است.

درمان فتق ناف در سگ ها

در توله‌هایی که کمتر از شش ماه دارند و سوراخ فتق کوچک‌تر نیم سانت باشد، احتمالا با گذر زمان حفره خودبه‌خود بسته می‌شود. فتقی که به درمان نیاز نداشته باشد، قبل از شش ماهگی توله بسته می‌شود. در توله‌های بزرگتر از شش ماه، برای درمان فتق ردیوسیبل و اینردیوسیبل، عمل جراحی کوچکی لازم است. در این عمل جراحی، بافت‌های مجروح اطراف فتق جدا می‌شوند و اندام‌های بیرون‌زده به جای خود برگردانده می‌شوند و حفرۀ بین عضلات دیوارۀ شکم، بوسیلۀ بخیه، بسته می‌شود. جراحی فتق نسبتا بی‌خطر است. تنها خطرات این جراحی، همان ریسک بیهوشی، خونریزی و عفونت است. جراحان، گاهی، همزمان با جراحی فتق، جراحی عقیم‌سازی سگ را نیز انجام می‌دهند.

دوران نقاهت فتق ناف در سگ ها

اگر سگ مبتلا به فتق ناف به جراحی نیاز نداشته باشد، باید وضعیت و ورم فتق دائما تحت نظر باشد و تغییرات آن کنترل شود. اگر توله‌ کوچک‌تر از شش ماه دارید، باید دقت کنید تا شش ماهگی حتما سوراخ فتق بسته شده باشد. اگر بسته نشد، باید به دامپزشک مراجعه کنید. اگر سگتان بزرگ‌تر از شش ماه است و به سبب کوچکی فتق دامپزشک جراحی را صلاح نمی‌داند، باید بیرون‌زدگی فتق را زیر نظر بگیرید و هرگونه تغییر را به دامپزشک اطلاع دهید.

اگر سگتان جراحی فتق ناف انجام داده است، توصیه‌ها و دستورات دامپزشک را جدی بگیرید. در دوران نقاهت بعد از جراحی، همۀ رفتارهای سگتان را، علاوه‌بر بی‌خوابی، عدم تعادل، سرفه و گریه در روزهای اول، زیر نظر بگیرید. اگر بعد از عمل سگتان استفراغ می‌کند، یک روز به او غذا ندهید تا معده‌اش آرام شود. ده روز فعالیت‌های بدنی او را محدود و کم کنید تا از سلامت او مطمئن شوید. حتما او را با قلاده بیرون ببرید تا مانع از دویدن، پریدن و بازی کردن او شوید.

محل زخم جراحی را معاینه کنید که علائم عفونت، قرمزی و ترشح، نداشته باشد. در صورت مشاهدۀ هر تغییر غیرعادی فورا به دامپزشک مراجعه کنید. اگر دیدید سوراخ فتق بسته نشده یا محتوای روده از زخم بیرون می‌آید به دامپزشک خبر دهید.